Brexit: het aftellen is begonnen
Door Volker Schmidt, Senior portfoliomanager bij Ethenea, en Tobias Burggraf, Junior portfoliomanager bij Ethenea
Het Terugtrekkingsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk is in januari van dit jaar in werking getreden. Op 1 januari 2021 zal het Verenigd Koninkrijk de Europese Economische Ruimte verlaten - met of zonder een overeenkomst. Wat zijn de gevolgen van de Brexit voor het Britse pond en de Britse overheidsobligaties?
Het pond sterling is na het Brexit-referendum ingestort en kon sindsdien niet meer tot het vroegere koersniveau opklimmen. Er is opnieuw een groeiend optimisme dat de twee partijen in staat zullen zijn om een akkoord te bereiken, wat ertoe leidde dat het pond sterling weer wat terrein terugwon. Het wordt momenteel verhandeld tegen iets meer dan 1,10 euro. Dat is bijlange nog geen herstel naar het pre-Brexit niveau, en het lijkt ook geen reëel vooruitzicht voor de nabije toekomst. Hetzelfde kan gezegd worden van de Britse overheidsobligaties, zij het in de tegenovergestelde zin. Ook hier verwachten we voorlopig aanhoudend lage rendementen.
Een van de redenen voor deze twee verwachtingen is dat de Britse economie bijzonder hard is getroffen door de dubbele schok van de Brexit en de coronaviruspandemie. De stijging van de werkloosheid, de dalende omzetten en het banenverlies in met name de detailhandel en de amusementssector zorgden voor een daling van het bbp in het Verenigd Koninkrijk die hoger was dan in alle andere grote geïndustrialiseerde landen. Bovendien is het Verenigd Koninkrijk veel afhankelijker van de handelsbetrekkingen met de EU dan omgekeerd. Terwijl ongeveer de helft van de Britse handel in goederen en diensten met de EU plaatsvindt, is de handelsbalans van de EU veel gediversifieerder. Zelfs een Brexit-akkoord met het best mogelijke resultaat voor het Verenigd Koninkrijk zou aanzienlijke investeringen in de herstructurering van de productie- en toeleveringsketen betekenen, evenals aanpassingen aan de nieuwe grenscontroles en documentatieverplichtingen. Dit zou op zijn beurt de Britse economie verder verzwakken. In combinatie met de heersende onzekerheid (uit een recent onderzoek is gebleken dat ongeveer de helft van de kleine en middelgrote ondernemingen geen idee heeft welk effect het einde van de overgangsperiode op hun bedrijf zal hebben) zou dit een verdere neerwaartse druk op het pond sterling uitoefenen. Anderzijds kunnen we Britse overheidsobligaties nog altijd als een veilige haven beschouwen.
Ernstige toestand van de economie
Verder heeft de Bank of England dit jaar al twee keer de basisrente verlaagd van 0,75 % naar 0,1 % en heeft zij onlangs haar aankopen van overheidsobligaties met nog eens 150 miljard pond verhoogd naar 875 miljard pond op dit moment. Met het creëren van een dergelijke vraag wil men de obligatiemarkt stabiliseren en de rente laag houden, wat de financiering van de publieke sector vergemakkelijkt. Uiteindelijk kunnen beleggers er vrijwel zeker van zijn dat de aangekochte overheidsobligaties desnoods weer aan de Bank of England kunnen worden verkocht.
De Britse minister van Financiën Rishi Sunak bevestigde onlangs opnieuw de ernstige toestand waarin de economie verkeert. De economische productie zou in 2020 met 11,3% dalen, wat de hoogste daling van de voorbije drie eeuwen is. De minister verwacht dat de economie zich pas ten vroegste kort voor eind 2022 volledig zal herstellen. Om het nog ingewikkelder te maken, werd er amper enkele weken voor het einde van de Brexit-transitieperiode nog geen redelijk akkoord bereikt over de toekomstige handelsbetrekkingen tussen de EU en het VK. De druk op het pond sterling zal aanhouden. De centrale bank zal alles in het werk stellen om de gevolgen van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU en van de pandemie van het coronavirus te verzachten. Extra obligatieaankopen werden aangekondigd en verdere maatregelen liggen op tafel. Tot nu toe weigerde de Bank of England het idee om een negatieve rente van de centrale bank in te voeren. De financiering van de enorme bijkomende overheidsschuld zal de aandacht van de centrale bank opeisen, vooral omdat de minister van Financiën van plan is om in dit begrotingsjaar, dat op 31 maart 2021 afloopt, bijna 400 miljard pond aan bijkomende schuld op te nemen. Dit komt overeen met ongeveer 19% van het bnp.
Taboe van de negatieve rente zal doorbroken worden
Een economische groei die onder het gemiddelde ligt, een enorm begrotingstekort, de voortdurende onduidelijkheid over de relatie met de EU, een nog expansiever monetair beleid - veel indicatoren wijzen op een verdere daling van het pond sterling ten opzichte van de euro. Hoewel de centrale bank van het Verenigd Koninkrijk tot nu toe het idee van een negatieve rente verworpen heeft, zal de Bank of England volgens ons het taboe doorbreken en het voorbeeld van de ECB volgen. Dit zou het Britse pond verder onder druk zetten en tot een verdere depreciatie leiden.
Een scenario dat het minst publiek besproken wordt maar dat niet meer zo onwaarschijnlijk lijkt aangezien de Brexit-onderhandelingen nu al meer dan vier jaar aan de gang zijn en de deadline snel nadert, is dat men de deadline van 31 december 2020 opnieuw zal missen en dat de onderhandelingen tot ergens in het nieuwe jaar zullen uitlopen. Dit zou de lijdensweg verlengen en waarschijnlijk het slechtst mogelijke scenario zijn vanwege de voortdurende onzekerheid. In combinatie met het coronavirus zou dit een nog grotere uitdaging vormen voor de reeds slabakkende Britse economie. We kunnen alleen maar hopen dat de Britse economie en bevolking dit scenario bespaard blijft.
