Brexit - uit het zicht, uit het hoofd?
Door Dr. Volker Schmidt, Senior Portfolio Manager bij ETHENEA Independent Investors S.A.
Brexit? Ja, eigenlijk was er iets anders in de actualiteit. De coronaviruspandemie - en ongetwijfeld ook enkele tekenen van vermoeidheid als gevolg van de nooit eindigende kwestie - duwde het nieuws over de voortgang van de Brexit-onderhandelingen naar de achtergrond. Nu het einde van het jaar nadert, en dus ook het einde van de onderhandelingen, en als gevolg van gewaagde politieke manoeuvres van de Britse premier Boris Johnson, is de kwestie de laatste tijd echter weer in de schijnwerpers komen te staan.
Johnson wil dat er voor 15 oktober wordt onderhandeld over de details van de exitovereenkomst. Maar op politiek vlak zal Brexit waarschijnlijk ook na die datum veel problemen blijven veroorzaken. Zowel de uitkomst van de onderhandelingen als de uiteindelijke formulering van de exitovereenkomst zijn niet te voorspellen en er kan alleen maar over gespeculeerd worden. We kunnen echter wel in concretere bewoordingen spreken over de huidige toestand van de Britse economie. Aangezien Brexit, in welke vorm dan ook, er waarschijnlijk invloed op zal hebben, is het de moeite waard om er nader op in te gaan.
Slecht gebruik van een goede uitgangspositie
Voor de coronaviruscrisis was de Britse economie in goede staat. Solide cijfers, solide groei, lage nieuwe schuldenlast - het Verenigd Koninkrijk leek net zo stabiel als Duitsland. Maar het coronavirus, of beter gezegd het foute coronavirusbeleid van de regering, veranderde dit drastisch. Effectieve maatregelen werden veel te laat genomen en de heropening van de economie verliep te traag. Terwijl veel landen in de eurozone een zekere mate van economische dynamiek hebben herwonnen, loopt Groot-Brittannië achter. Tegelijkertijd wordt het land door een enorme toename van nieuwe infecties geconfronteerd met het vooruitzicht dat het de economie opnieuw moet afremmen voordat deze echt weer op gang kan komen.
De economische productie is in het tweede kwartaal met 20,4 procent gedaald ten opzichte van het vorige kwartaal. Dit is een opmerkelijk slechte prestatie en ver onder die van de eurozone, waar we in dezelfde periode een daling van 12,1 procent zagen. Voor ons was deze discrepantie duidelijk te wijten aan een verkeerd beleid om het coronavirus in te dammen en niet aan het feit dat de Brexit-onderhandelingen in het slop zitten.
Bovendien heeft de Bank of England in maart 2020 al twee keer haar basistarief verlaagd van 0,75 procent naar 0,1 procent. Er bestaan wellicht geldige redenen voor deze maatregelen. Maar het betekent ook dat de centrale bank een deel van haar munitie al heeft opgebruikt, mocht zij verdere rentemaatregelen willen nemen om de negatieve effecten van Brexit in te dammen. In het kielzog van deze renteverlagingen en de Brexit-onzekerheden heeft het Verenigd Koninkrijk voor het eerst obligaties met een negatief rendement op 6 maanden uitgegeven. Wij verwachten, samen met vele andere marktwaarnemers, dat de basisrente verder tot negatieve oorden zal dalen. De basisrente zou zelfs snel tot -0,5 procent kunnen worden verlaagd, vooral in het geval van een harde Brexit.
Britse economie al in een lastig parket
Duidelijke tekenen dat de economie van het Verenigd Koninkrijk al met aanzienlijke problemen kampt, zijn een stijging van de werkloosheid, verder banenverlies - met name in de detailhandel en de amusementssector - en strengere normen voor het verstrekken van leningen aan huizenkopers. De coronaviruspandemie heeft zowel de manoeuvreerruimte van de centrale bank als het vermogen van de overheid om op te treden aanzienlijk verminderd. Enerzijds staan de centrale bank en de regering al op scherp en zou de goedkeuring van steunmaatregelen op weinig weerstand moeten stuiten. Maar anderzijds rijst de vraag of deze maatregelen niet te weinig effect zullen hebben in de context van een aanhoudende pandemie.
Zal de lockdown veroorzaakt door het coronavirus en de daaruit voortvloeiende economische inzinking in de EU en het Verenigd Koninkrijk de vooruitzichten voor de Brexit-onderhandelingen veranderen? Waarschijnlijk niet. Met zou kunnen veronderstellen dat de moeilijke economische situatie de onderhandelaars ertoe zou moeten aanzetten een vriendschappelijk akkoord te sluiten. Maar de Britse politici hebben nu de mogelijkheid om de gevolgen van de mislukte Brexit-onderhandelingen op de effecten van de coronaviruscrisis af te schuiven. Wie zou het tegendeel kunnen bewijzen?
Onherroepelijke tegenslag?
Goed om weten is dat Groot-Brittannië zich in een beter dan gemiddelde positie bevond om de coronaviruspandemie aan te pakken. Deze troeven werden roekeloos verkwanseld. In eerste instantie weigerde de regering de noodzakelijke lockdown op te leggen, om uiteindelijk een nog verdergaande en langduriger lockdown te bevelen dan in veel buurlanden. Veel indicatoren wijzen erop dat de economische situatie zeer ernstig is. De centrale bank heeft al een deel van haar middelen opgebruikt.
Als daar nu een harde (of hardere) Brexit aan wordt toegevoegd, kan het resultaat een zeer onstabiele combinatie worden. De economische en politieke gevolgen zijn moeilijk te voorspellen. Maar het is duidelijk dat Groot-Brittannië terrein zal verliezen, met name ten opzichte van de EU. Velen zagen het besluit om de Europese Unie te verlaten van meet af aan als een historische vergissing. De coronaviruspandemie, het volledig mislukte beleid van de regering Johnson en Brexit zouden nu een onherroepelijke achteruitgang voor Groot-Brittannië kunnen betekenen.
