Duitse federale verkiezingen: moeten we ons voorbereiden op marktreacties?
Door Dr. Tobias Burggraf, Portfolio Manager bij Ethenea Independent Investors S.A.
Na 16 jaar komt er dit jaar een einde aan het kanselierschap van Angela Merkel. Het betekent ook het einde van een politiek tijdperk dat als geen ander stond voor rede, pragmatisme en stabiliteit. Wat betekent dit voor de financiële markten?
Angela Merkel heeft rustig, terughoudend en gematigd geregeerd. Maar de komende jaren en decennia zullen er onvermijdelijk veranderingen nodig zijn, omdat er een oplossing nodig is voor de grote problemen van dit decennium, zoals de klimaatverandering, de digitalisering en de sociale ongelijkheid.
Wie de verkiezingsprogramma's van de grote partijen bekijkt, denkt dat er een big bang aankomt, vooral op het gebied van klimaatbescherming. De Groenen, bijvoorbeeld, zeggen niets minder dan een "energierevolutie" na te streven door hernieuwbare energiebronnen massaal uit te breiden en strengere sancties op te leggen voor fossiele brandstoffen. De partij rond topkandidate Analena Baerbock pleit in haar jongste onmiddellijke actieprogramma ook voor een klimaatministerie met vetorecht. De FDP daarentegen beroept zich op haar rol als "rolmodel en voortrekker in klimaatbescherming", om vervolgens de verantwoordelijkheid op de markten af te schuiven door de handel in emissierechten te willen uitbreiden. De beste manier om de CO2-doelstellingen te halen is volgens deze partij immers dat de staat zich volledig buiten de kwestie houdt. Bij de twee grote partijen, de CDU/CSU en de SPD, zijn er nog veel onbeantwoorde vragen als het gaat om klimaatbescherming. Natuurlijk moeten de afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs worden nagekomen en moet broeikasgasneutraliteit tegen 2045 gerealiseerd zijn, maar concrete maatregelen en doelstellingen zijn er in beide programma's nauwelijks, in het programma van de CDU/CSU minder dan in dat van de SPD.
Koerswijzigende coalities onwaarschijnlijk
Maar wat betekent dit alles voor de financiële markten? Het klopt dat de politiek de afgelopen jaren voor de financiële markten een ondergeschikte rol heeft gespeeld. Naar onze mening zijn er zelfs nog steeds aanwijzingen dat de komende federale verkiezingen opnieuw weinig invloed op de markten zullen hebben. De verkiezingsuitslag is nog onbeslist en er is momenteel geen sprake van coalities die de richting van de economie zouden veranderen, zoals een alliantie tussen de CDU en de FDP of de SPD, de Groenen en de Linkse Partij. Volgens de huidige peilingen zou een Jamaica-coalitie van CDU, Groenen en FDP, alsmede een stoplichtcoalitie van SPD, Groenen en FDP tot de mogelijkheden kunnen behoren.
Maar in elk van deze constellaties moeten de partijen inhoudelijke compromissen sluiten. Dit zou betekenen dat radicale eisen weer worden afgezwakt. Bovendien leert de ervaring dat niet alle punten uit de verkiezingsprogramma’s worden gerealiseerd, en dat sommige zelfs niet haalbaar zijn. De CDU belooft aanzienlijke belastingverlagingen, maar er is onzekerheid over de financiële haalbaarheid en over de vraag hoe het doel van een zwarte nul haalbaar is zonder extra belastinginkomsten. In het zomerinterview van de ARD verklaarde de CDU-kanselierskandidaat zelfs zijn eigen verkiezingsprogramma voor ongeldig toen hij beweerde dat er in het CDU/CSU-verkiezingsprogramma geen sprake was van belastingverlagingen. Dit maakt het voor ons als portefeuillemanagers bijna onmogelijk om een serieuze voorspelling te doen over welke programmapunten gerealiseerd zullen worden, laat staan welke impact deze zullen hebben op de kapitaalmarkten.
Volatiliteit op korte termijn geen reden tot bezorgdheid
Het verleden leerde dat een regeringswissel altijd kan leiden tot kortstondige, zelfs turbulente marktreacties en een grotere onzekerheid. Na de bekendmaking van de verkiezingsuitslag zijn deze reacties echter even snel weer verdwenen als ze waren ontstaan. In de VS hebben we dit bijvoorbeeld gezien bij de niet geheel soepele overgang van de Trump- naar de Biden-regering. Voor beleggers is het dan ook belangrijk om zich niet te laten afschrikken door een kortstondige volatiliteitspiek, maar de langetermijndoelstellingen in het oog te houden.
