Wat bruggenbouw en financiële markten (soms) gemeen hebben
Door Christian Schmitt, Senior Portfolio Manager bij Ethenea
De Londense Millenniumbrug moest al kort na de opening gedurende twee jaar worden gesloten voor aanpassingen. Windstoten en de manier waarop de mensen over de brug liepen zorgden ervoor dat de brug slingerde, iets wat de ingenieurs niet hadden ingecalculeerd. Ook in de theorie van de financiële markten staat de realiteit van het menselijk gedrag ver af van de spreekwoordelijke homo oeconomicus.
Portfoliomanagers zijn vaak jaloers op ingenieurs. Bij het bouwen van een brug hangt het uiteindelijke succes zoals altijd bijna uitsluitend af van de exacte en juiste technische berekeningen. Op enkele spectaculaire uitzonderingen na, zoals bij de Millenniumbrug, vormen onverwacht gedrag geen noemenswaardig risico. Maar als we naar de beursgeschiedenis kijken - van de Nederlandse tulpenbollenbubbel in de 17e eeuw tot de huidige coronaviruscrisis - dan is zelfs het beste diploma economie geen garantie op succes in de kapitaalmarkten. Daarvoor zijn de externe invloeden te complex, de prognoses te onzeker en de invloed van de menselijke psyche te groot. De beroemde beursexpert André Kostolany was van mening dat de rol van de psychologie in het beursgebeuren niet overschat kan worden. Volgens hem is de psychologie goed voor 90% op korte en middellange termijn.
Ongeacht de exacte percentages kan de invloed van het menselijk gedrag op de ontwikkeling van de kapitaalmarkt in ieder geval als significant worden beschouwd. In onze macro-analyses geven we deze factor dus natuurlijk het nodige gewicht. We houden dus niet alleen rekening met algemene economische gegevens, geopolitiek, fiscaal en monetair beleid, fundamentele bedrijfsgegevens, absolute en relatieve waarderingsparameters, conclusies uit de rente-, grondstoffen- en valutamarkten, maar ook met sentimentgegevens. Op basis daarvan kunnen we het totaalplaatje schetsen, zodat we qua risico en rendement een beslissing kunnen nemen over de juiste aandelenallocatie. Soms kunnen juist deze (ogenschijnlijk nogal onconventionele) factoren het laatste woord hebben in een succesvolle allocatiebeslissing in situaties van grote onzekerheid, of in situaties van zogezegde zekerheid.
Aha-momenten
Bij de tactische assetallocatie voor het Ethna-DYNAMISCH-fonds zagen we alleen al de afgelopen jaren heel wat voorbeelden waarbij de analyse van het beleggerssentiment uiteindelijk de meest zinvolle signalen gaf voor een actief beheer van de netto aandelenallocatie en voor het algemene risicobeheer. Het is van cruciaal belang of de beleggers in het algemeen het ergste verwachten en zich daarnaar oriënteren, of dat ze de toekomst door een roze bril zien en de daarmee gepaard gaande euforie weerspiegeld wordt in de portefeuille. Dat laatste was bijvoorbeeld begin dit jaar het geval. Daardoor hebben we de aandelenrisico's achtereenvolgens verminderd en de afdekkingscomponenten uitgebreid - los van de berichten uit China over de eerste gevallen van coronavirusbesmetting. Een aantal maanden daarvoor, aan het einde van de zomer van 2019, zag de situatie er vanuit het oogpunt van de gedragseconomie heel anders uit. Onder andere op basis daarvan hebben we toen de aandelenallocatie aanzienlijk vergroot en wisten we te profiteren van de koersstijging.
Het laatste "aha"-moment op het vlak van beurspsychologie dateert van 10/11 maart van dit jaar. De aandelenkoersen waren in grote lijnen al met ongeveer 20% gedaald ten opzichte van hun piek en we hadden aanvankelijk een constructieve koopintentie, waarbij we de gevolgen van de COVID-19-pandemie, die langzaam aan het escaleren was, onderschatten. Cfr. het gezegde "koop op het geluid van kanonnen". Naarmate we beter keken naar wat er om ons heen in de markt gebeurde, beseften we dat iedereen aan het kopen was. We zagen nog steeds gecontroleerde hebzucht in plaats van capitulatie. Er waren dan ook steeds meer aanwijzingen dat de aandelenmarkt nog altijd ver verwijderd was van een blijvend dieptepunt. Dat overtuigde ons om in Ethna-DYNAMISCH weer extra aandelenafdekkingen van meer dan 30% in stelling te brengen. Het resultaat was een van de laagste netto aandelenallocaties van de afgelopen jaren. Dit hielp ons de verliezen te beperken, terwijl de aandelenmarkten in de daaropvolgende dagen nog eens bijna 20% verloren vooraleer de centrale banken een ongekende hoeveelheid liquiditeit injecteerden.
Niet alleen bovenstaande voorbeelden, maar ook wetenschappelijke bevindingen tonen aan hoe belangrijk een behoedzame aanpak is voor actief beheerde gemengde fondsen. Overdreven bewegingen kunnen immers niet alleen bruggen doen slingeren, maar kunnen ook voor beleggers te veel blijken in tijden van stress op de financiële markten. Het zal niet verbazen dat ook dat een van de bevindingen van behavioural finance is.
